Podatki stanowią poważne źródło dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Gminy w całości korzystają z podatków lokalnych oraz mają udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa.
Podatki obok transferów z budżetu Państwa i środków zapewnianych prze Unię Europejską są podstawowym źródłem kapitału inwestycyjnego jakim dysponują samorządy. Nie są to jednak środki wystarczające i pozwalające sprostać wyzwaniom jakie stoją przed władzami samorządowymi. Mieszkańcy gmin i powiatów oczekują szybkiego rozwoju infrastruktury lokalnej. Wzrasta zapotrzebowanie na nowoczesne placówki oświatowe. Konieczne jest zapewnienie odpowiedniego poziomu opieki medycznej. Coraz bardziej świadomi obywatele oczekują lepszych dróg, rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Jak samorządy pozyskują pieniądze na inwestycje?
Sprzedaż majątku
Jest to rozwiązanie stosowane przez jednostki dysponujące zasobami nieruchomości. Dzięki sprzedaży lokali lub działek podmiotom prywatnym uzyskują one fundusze, dzięki którym mogą realizować zamówienia publiczne. Wadą tego rozwiązania są ograniczone zasoby, które kiedyś się wyczerpią. Dodatkową wadą jest uzależnienie możliwych dochodów majątkowych od cyklu koniunkturalnego. Inwestycje trudno odkładać w czasie, przez co majątek często sprzedawany jest w momentach dekoniunktury na rynku nieruchomości. W konsekwencji samorządy uzyskują mniejsze dochody.
Instrumenty dłużne
Samorządy mogą pożyczać pieniądze potrzebne na inwestycje infrastrukturalne. Najczęściej korzystają z kredytów bankowych. Jednak ta forma finansowania ma szereg wad. Pierwszą jest okres finansowania. W przypadku kredytów bankowych jednostki samorządowe zyskują kapitał na okres, który często nie jest adekwatny do skali przedsięwzięcia. Oznacza to, że samorząd jest zobowiązany do zwrotu pożyczonego kapitału zanim nowa inwestycja zacznie generować dochody. Drugą wadą tej formy finansowania samorządów jest koszt kapitału. Pożyczony pieniądz kosztuje, a koszty obsługi długu mogą stanowić poważny problem dla budżetów gmin i powiatów. Jednak najpoważniejszą wadą kredytów jest jego negatywny wpływ na wskaźniki długu publicznego. Ograniczenia ustawowe nałożone na władze samorządowe powodują, że ich możliwości pożyczkowe są często mniejsze niż potrzeby kapitałowe.
Alternatywą jest emisja obligacji. Dzięki tej formie gminy i powiaty mogą pozyskać kapitał długo okresowy i co ważne pozyskane pieniądze są po prostu tańsze. Jednak wadą tej formy są uciążliwe procedury związane z obsługą transakcji.
Partnerstwo publiczno-prywatne
PPP jest instrumentem, dzięki któremu władze samorządowe mogą przełamywać ograniczenia dotyczące poziomu długu publicznego. Przerzucenie ciężaru finansowania inwestycji infrastrukturalnych na podmiot prywatny to duża zaleta tej formy finansowania. Ale nie jedyna. Korzystając z partnerstwa publiczno-prywatnego samorządy nie zwiększają kosztów obsługi zadłużenia. Dodatkowo przerzucają ryzyko finansowe i operacyjne na podmiot prywatny.
Źródło: ASA – finansowanie samorządów
